Η Ψυχο-κοινωνική υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο κατά την πανδημία covid-19

Είναι ολοφάνερο ότι τα επίπεδα άγχους τόσο των ασθενών με καρκίνο όσο και συνολικά της κοινωνίας, έχουν ανέβει κατακόρυφα κατά την εποχή της πανδημίας. Η πηγή αυτού του άγχους είναι κάτι που οι ασθενείς με καρκίνο γνωρίζουν ήδη πολύ καλά και δεν είναι άλλη από την απώλεια ελέγχου. Επιπρόσθετα αρνητικά συναισθήματα για τον ασθενή είναι ο φόβος, η θλίψη, η αίσθηση του αβοήθητου, του θυμού καθώς επίσης και η μοναξιά. Οι ασθενείς με καρκίνο είναι περισσότερο ευάλωτοι σε αυτά τα συναισθήματα και στην αβεβαιότητα. Η αβεβαιότητα πολλές φορές αφορά και στις θεραπείες όταν χειρουργεία και συμπληρωματικές θεραπείες πηγαίνουν πίσω εξαιτίας των συνθηκών. Γενικότερα υπάρχει ένα αίσθημα παρόμοιου του πένθους για την απώλεια της κανονικότητας, ειδικά για τον ασθενή με καρκίνο ο οποίος ενδεχόμενα πάλεψε πολύ μέχρι να αποδεχτεί τη νέα δική του κανονικότητα. Οι ασθενείς δεν μπορούν να έχουν πια τη φυσική παρουσία του υποστηρικτικού τους συστήματος, ειδικά από το οικείο τους κοινωνικό δίκτυο και κατά συνέπεια νιώθουν απομονωμένοι.

Όσον αφορά την σωματική συμπτωματολογία, η ψυχική δυσφορία μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά συμπτώματα ή πόνους. Στην ψυχολογία του ασθενούς μπορεί να εμφανιστεί κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, ευερεθιστότητα. Θεραπευτικά έχει αξία να εκφράσει ο ασθενής το πώς αισθάνεται. Πολλοί ασθενείς βρίσκουν βοηθητικό να καταγράφουν τα συναισθήματά τους σε ένα ημερολόγιο, ακόμη και εάν είναι η πρώτη φορά που κάνουν κάτι τέτοιο. Είναι σημαντικό να γίνει ένα ξεκαθάρισμα μέσα τους ως προς το τι μπορούν να ελέγξουν και τι όχι. Για παράδειγμα, οι ειδήσεις, η καραντίνα, το άνοιγμα ή όχι των σχολείων είναι παραδείγματα που βρίσκονται εκτός του ελέγχου του ασθενούς. Αυτό που μπορεί να ελέγξει ο ασθενής είναι τι ειδήσεις θα επιλέξει να παρακολουθήσει, τι ώρα θα σηκωθεί από το κρεβάτι του το πρωί, κυριότερα να αναλογιστεί πόση ώρα της ημέρας αναλώνει σε ειδήσεις που αφορούν την πανδημία και πώς μπορεί αυτό να το μετριάσει. Να προγραμματίσει την ημέρα του με τα μέσα που διαθέτει. Για παράδειγμα να παρακολουθήσει ένα ψυχαγωγικό πρόγραμμα, να τηλεφωνήσει σε κάποιο φίλο.

Οι ασθενείς με καρκίνο μπορούν να εμφανίσουν αξιοθαύμαστες ψυχικές αντοχές. Πολύ πριν από την εμφάνιση της πανδημίας πολλοί από αυτούς ήταν υποχρεωμένοι να ζήσουν κάτω από παρόμοιες συνθήκες. Η οικογένεια και το υποστηρικτικό περιβάλλον του ασθενούς είναι σημαντικό να κατανοήσουν ότι αυτό που συμβαίνει είναι δύσκολο για όλους, αλλά σίγουρα δυσκολότερο συναισθηματικά για τους ασθενείς με καρκίνο. Στην περίπτωση της καραντίνας όπου ο ασθενής με καρκίνο βρίσκεται μαζί με την οικογένειά του, είναι σημαντικό να τεθούν ξεκάθαρα όρια στις ανθρώπινες σχέσεις και να διατηρηθεί ατομικός ποιοτικός χρόνος.

Τα συναισθήματα θλίψης φυσικά δικαιολογούνται στην περίδο της πανδημίας. Ο ασθενής θα πρέπει να σκεφτεί πόσο επηρεάζουν ποιοτικά την ζωή του. Πόσο αυτές οι σκέψεις επηρεάζουν τον ύπνο του; Τη ζωή του; Τη διαθεσή του να σηκωθεί το πρωί; Τη συγκέντρωσή του να διαβάσει ένα βιβλίο ή να παρακολουθήσει κάτι; Άσχημες σκέψεις για τον εαυτό του ή ακόμη και να βλάψει τον εαυτό του; Γιατί εφόσον μιλάμε για τέτοια συμπτώματα, τότε μιλάμε για κλινική κατάθλιψη η οποία απαιτεί θεραπεία και την υποστήριξη επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Διομήδης Αντωνιάδης MD, MSc, PhD

Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής

Διδάκτορας Ψυχο-ογκολογίας Α.Π.Θ.

Επιστημονικά Υπεύθυνος Ιατρείου Ψυχο-ογκολογίας Ψ.Ν.Θ.

Τηλ. 6993944616